Praktijk reflecties van een SI-therapeut over sensorische prikkels en zenuwstelsel afstemming.
Als fysiotherapeut/ SI-therapeut werk ik dagelijks met kinderen die de wereld op een intensere manier ervaren. Sensorische prikkels, emoties en omgevingsgeluiden kunnen hun zenuwstelsel snel in een staat van alertheid of overprikkeling brengen. Vanuit de polyvagaal theorie weten we hoe belangrijk co-regulatie en het creëren van fysiologische veiligheid zijn om kinderen te ondersteunen. In deze blog neem ik je mee tijdens een ogenschijnlijk eenvoudige fietstocht, waarin de kracht van afstemming en nabijheid centraal staat.
Vrijdagmiddag: De start van onze tocht
Vrijdagmiddag 13:00. Tijd om M. op te halen voor therapie. Bij het zien van mij, samen met mijn keycord waarop picto’s staan van fysio, buiten, fietsen en zijn eigen foto, verschijnt er een lach op zijn gezicht. Hij komt naar me toe, maar blokkeert ineens en rent weg. Mijn brein ratelt: klopt er iets niet? Hoe is zijn staat van zijn?
Snel zie ik de oorzaak: de fysiopicto ontbreekt op het planbord. Wanneer ik dit corrigeer, loopt hij rustig voor me uit om zijn jas aan te trekken.
Onrustige omgeving en eerste signalen van stress
In het gebouw heerst de drukte van de Koningsspelen: kinderen rennen door de gangen, er klinkt muziek en buiten is een vrijmarkt. Geluiden en visuele prikkels overal.
M.’s ogen flitsen heen en weer — zijn neuroceptie scant onophoudelijk de omgeving op veiligheid. Toch verschijnt er een glimlach wanneer we er door fietsen. Ondanks zijn ogenschijnlijk rustige lichaamshouding besluit ik om te “ondertitelen” wat we tegenkomen. Zo ondersteun ik zijn zenuwstelsel om prikkels te verwerken.
Sensorische overvloed en co-regulatie
Tijdens het fietsen is het geluid van de Koningsspelen nog hoorbaar. Net als dat wegsterft, parkeert een vrachtwagen met luid gepiep vlak naast ons. Ik zie de onrust toenemen: M. kan niet plaatsen waar het geluid vandaan komt.
Ik benoem rustig: “Kijk, daar komt het gepiep vandaan, die vrachtwagen.” Vervolgens stijgt er een vliegtuig op — luidruchtig, maar onzichtbaar door de bomen. M. verwerkt nog het gepiep als het geronk erbij komt. Weer benoem ik: “Dat lawaai komt van een vliegtuig, we kunnen het alleen niet zien.”
Door te blijven ondertitelen, help ik zijn zenuwstelsel om niet verder in sympathische activatie (vecht/vlucht) of dorsale vagale shutdown (bevriezen/terugtrekken) te schieten. Mijn nabijheid en rustige toon zijn vormen van actieve co-regulatie.
De kracht van kleine gebaren
M. blijft opmerkelijk kalm. Wanneer ik mijn hand op zijn handje leg, leunt hij even met zijn hoofd tegen mijn arm. Een prachtig moment van onderlinge afstemming: twee autonome zenuwstelsels die elkaar reguleren. Ik realiseer me dat ik niet alleen hem help — hij helpt mij ook.
Overprikkeling op de loer
We fietsen verder, maar de rust keert niet terug. Rijplaten worden met veel lawaai verplaatst, kinderen joelen enthousiast bij de sportvelden. M. steekt zijn hand op naar het sportveld — zijn manier om aan te geven dat hij het waarneemt.
Ik blijf benoemen wat we tegenkomen en laat bewust diepe zuchten horen om ritme en rust te brengen. Toch zie ik zijn energie verminderen: zijn ‘prikkelemmertje’ raakt voller.
Wie reguleert wie?
Op het laatste stukje van de route, tussen de bomen, lukt het M. niet meer om zelfstandig te fietsen. Mijn eigen zenuwstelsel begint ondertussen te wiebelen: frustratie sluipt naar binnen. Blijkbaar voelt M. dat haarfijn aan. Hij legt zijn hand op mijn arm en leunt opnieuw zijn hoofd ertegenaan.
Een krachtig moment van wederzijdse co-regulatie. Wie hielp hier nu eigenlijk wie? Wie had de rust van ruisende bomen en kwetterende vogeltjes het hardst nodig?
Missie volbracht
We bereiken ons doel. M. keert vrolijk en opgelucht terug naar zijn groep. Mijn hart is vol. Er zijn van die kinderen waarmee je een bijzondere band opbouwt, en M. is er daar zeker één van.
Wat houd ik toch van het werken met deze bijzondere kinderen!
Meer dan een fietstocht: over nabijheid, vertrouwen en co-regulatie
Deze ervaring benadrukte voor mij nogmaals hoe essentieel het is om niet alleen aandacht te hebben voor de zintuiglijke belasting, maar ook voor de autonome reacties die daaruit voortkomen. Door samen te bewegen, te ondertitelen en zelfbewust te zijn van mijn eigen staat, kon ik M. helpen zichzelf staande te houden in een overweldigende omgeving. Tegelijkertijd liet hij mij ervaren hoe wederzijdse co-regulatie werkt: twee zenuwstelsels, afgestemd in het hier en nu.
Laten we als therapeuten blijven investeren in het herkennen en versterken van deze afstemming want daarin schuilt de ware kracht van ons werk.
